Türk Dünyası Raporu Mart 2022

Türk Dünyası Raporu

Mart 2022

 

Azerbaycan

Azerbaycan’dan Rusya’ya Karabağ Çıkışı

Rusya tarafından yapılan açıklamada Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin TB2 Siha hava savunma araçlarıyla Dağlık Karabağ’da Ermenistan tarafına ateşkesi ihlal ederek ateş açtığı iddia edildi. Ancak Azerbaycan Savunma Bakanlığı bu iddiayı reddederek Dağlık Karabağ ifadesi kullanımından rahatsız olduğunu dile getirdi.

Konuya dair açıklamada bulunan Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoyqu’ya Azerbaycan askerlerinin mevzi ve konumlarının netleştirildiğini bildirdi. Buna rağmen 26 Mart’ta sabah saatlerinde yasa dışı silahlı Ermeni grupların Azerbaycan askerlerine karşı provokasyon girişiminde bulunduğu fakat derhal alınan önlemler nedeniyle geri çekilmek zorunda kaldıkları belirtildi.

27 Eylül 2020 tarihinde sabah saatlerinde Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin geniş çaplı bir sabotajla sınır boyundaki Azerbaycan Ordusu mevzilerini ve yerleşim birimlerini büyük kalibreli silahlardan, havanlardan ve farklı kalibrelerdeki toplardan yoğun bir ateşe maruz bırakmasının akabinde, Ermenistan Ordusu’nun savaş etkinliğini önlemek ve sivil halkın güvenliğini sağlamak amacıyla Azerbaycan Ordusu’nun komuta kademesi, birliklerin tüm cephe hattı boyunca hızlı bir karşı hamle operasyonuna başlaması kararını almıştır. Çatışmaların sürmesiyle beraber Ermenistan’da olağanüstü hal ve genel seferberlik, Azerbaycan’da ise olağanüstü hal ve sokağa çıkma kısıtlaması, 28 Eylül tarihinde kısmi seferberlik ilan edilmiş, çatışmalar kısa sürede alevlenerek 44 gün süren İkinci Karabağ Savaşı’na dönüşmüştü.

Kazakistan 

Kazakistan cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev ülkesinde yaşanan bu olaylardan sonrasında yeni reformları ve yenileşmeyi hızlandırarak. ‘’Yeni Kazakistan’’ adı altında projelerini halka açıkladı. Ve bunlardan en önemlisi ise Kazakistan yeni eyalet sistemlerinin kurulmasıydı. Bununla beraber halk nezdinde bazı reformlar gerçekleştirilecekti. Ve bazı şehirlerinde gelişimi sağlanacaktı.

Kazakistan’ın en büyük şehri olan Almatı ülke sınırları içerisinde en büyük eyalet olarak geçiyordu. Almatı eyaletinin Yedisu ve Almatı olarak ikiyi bölünülmesi talimatı verildi. Doğu Kazakistan’da ise Abay eyaletinin kurulması talimatı verildi ve eyalet başkenti ise Semey şehrinin olması kararlaştırıldı. Jezkazgan şehrinin eyaleti ise Ulutay olarak değiştirildi.

Yeni eyalet sistemlerinin kurulması Kazakistan’da yeniliklerinin beklenildiğinin göstergesiydi. Yapılan bu eyalet proje sistemiyle ekonomide gelişmeler olması bekleniyordu. Ve Semey Jezgazkan Yedisu gibi bölgelerin sosyo kültürel yapının değişimi öngörülüyordu.

 

Yeni Kazakistan tarafından dile getirilen fikrin ana temel ilkelerin ve mekanizmaların güncellendiği birkaç önemli etkene bölünebilecek sistematik bir karaktere sahip olduğunu belirtmekte fayda var. Kasım Comart Tokayev’in konuşmasında belirttiği gibi: ‘’Ekonomik politikamızın amacı açıktır. Bu sosyal yönelimli modern bir piyasa ekonomisinin oluşumu ve gelişimidir. Bu nedenle en önemlisi;

-Makroekonomik istikrarın sağlanması

-Ekonomik çeşitlendirme

-Sanayileşme

-Adil rekabetin gelişmesi

-Yarı kamu sektörünün temel reformu

-Yeni bir yatırım politikası kavramının benimsenmesi

-Yolsuzlukla mücadele

 

Yeni Kazakistan Kavramı-Sosyo Kültürel Yapı

“Yeni Kazakistan” Kavramının ikinci bloğu, sosyal politikanın yeni gerçekliklere uyarlanmasının önemli bir yer işgal ettiği sosyal meselelerle bağlantılıdır; nüfusun gelirini artırmak için doğru ve hedefe yönelik bir programın geliştirilmesi; Sosyal Kanunun yeni “sosyal sözleşme”nin temel bir unsuru olarak kabul edilmesi; ücretleri, sosyal hakları ve emekli maaşlarını yükseltmek, fiyatları kontrol etmek, enflasyonla mücadele etmek olarak yer almaktadır.

 

Sağlık eğitim ve sosyal destek alanlarındaki problemleri çözmek için bir kamu sosyal fonu olan ‘’Kazakistan Varlık Fonu’’ oluşturulması önemli bir rol oynamaktadır. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev belirttiği gibi; Varlık fonu vatandaşlarda sosyal adalet duygusunu güçlendirerek toplumu sağlamlaştırmak için önemli bir sosyo ekonomik araç olabileceği görüşünü dile getirdi.

Ayrıca, sosyal blok çerçevesinde, bölgeler arası dengesizliklerin çözümüne artan ilgi, gençlerin iş girişimlerinin uygulanması için koşullar yaratacak Gençlik Uygulaması ve İlk İş projelerinin geliştirilmesi gibi görevler vurgulanmaktadır.

Sosyo ekonomik kalkınma konusunu ön plana çıkaran Kassym-Zhomart Tokayev, bunu başarmak için sonraki adımlarınıda açıkladı. Böylece Yeni Kazakistan’ın en önemli sistematik boyutu devlet sisteminin yeniden düzenlenmesi olmuştur. Buna devlet etkinliğinin artırılması, insan kaynaklarının güçlendirilmesi, yolsuzlukla mücadele ve kamu kurumlarına olan güven düzeyinin artırılması, kamu kurumlardaki genç istihdamın arttırılması ve gençlerin yönetimde daha çok söz sahibi olmasının sağlanması gibi adımların atılması söz konusu olmuştur.

Devletin ulusal güvenlik sisteminin güçlendirilmeside önemli bir etkendir. Bu, her şeyden önce, vatandaşların etkili bir şekilde korunmasının, anayasal düzenin, egemenliğin her tür ve ölçekteki tehditlerden korunması için bir sistemin geliştirilmesidir; Silahlı Kuvvetlerin, kolluk kuvvetlerinin ve ulusal güvenlik kurumlarının çalışmalarının yeniden yapılandırılmasıdır. Eğitime özellikle önemli bir yer verilen kültürel ve insani alandır ve Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’nın üzerinde durduğu diğer husus ise eğitimdir. “Eğitimli vatandaşlar ülke genelinde daha rekabetçi, daha fazla başarı şansı ve daha fazla şansa sahiplerdir. Kazakistan için bu reformlar tarihsel ve yeni bir döneme kadar bölgesel gelişimlerin üzerinde olumlu bir etki yaratma potansiyeline sahiptir.

Nevruz Kutlamaları

Ocak ayı başlarında ülke genelinde yayılan protestoların merkezi olan Almatı şehrinde Nevruz kutlamaları Kasım Comart Tokayev’in katılımıyla başladı. Almatı’da Astana Meyda’nında kurulan Nevruz çadırlarını ziyaret eden Cumhurbaşkanı Tokayev, ‘Nevruz refah, birlik, gerçek şefkat ve karşılıklı anlayış bayramıdır. Bugün  bu büyük bayramı kutlamak için Almatı’ya geldim. Almatı, bağımsızlığımızın altın beşiğidir. Almatı, Kazakistan’ın manevi, kültürel ve iş merkezidir’ dedi.

Ocak olaylarında Almatı halkının büyük tehlikelerle karşı karşıya kaldığını söyleyen Tokayev, ‘Kritik zamanda şehir sakinlerigerçek bir vatanseverlik örneği gösterdiler. Birlik sayesinde ülkemizi kurtardık. Yetkililere şehri restore etmeleri için özel talimatlar verdim. Almatı’nın gelişimine ve yerel halkın yaşam kalitesinin iyileştirilmesine özel önem veriyorum. Şimdi önümüzde büyük görevler ve çok iş var. Almatı halkının bunun uygulanmasında yer alacağını umuyorum’ dedi.

Yeni bir Kazakistan kurduklarını kaydeden Tokayev, geniş çaplı reformların ülkenin radikal modernleşmesini hedeflediğini ve herkesin Yeni Kazakistan’ı kurmaya katkıda bulunmaya davet etti.

 

Kırgızistan

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Japorov Mart Halk Devriminde Halka Hitap Etti

Kırgızlar, eski zamanlardan beri özgürlüğe değer veren ve kendilerini korumadan bağımsızlıkları için kahramanca savaşan, adaletsiz otoritelere uzlaşmaz bir şekilde karşı çıkan eski bir halktır.

24 Mart 2005’te Kırgız halkı, o sırada iktidardaki aile klanının dizginsiz inatçılığını kayıtsızca izlemedi ve gerçek bir halk devrimi gerçekleştirdi”, diye devam ediyor Kırgız cumhurbaşkanı.

Japarov, o gün, ülkemizin hemen her köşesinde halk huzursuzluğunun güç kazanmaya başladığını kaydetti. Kırgızistan tarihinde bir dönüm noktası olan kirli ve dürüst olmayan parlamento seçimlerinin sonucu seçmenleri öfkelendirdi.

Geçtiğimiz günlerde yıl dönümü kutlanan Aksı olayları ile takip eden devrimler dizisinin tesadüfi olaylar olmadığını vurguladı. Bunlar, Kırgızistan’ın yakın tarihinde her hükümetin ders alması gereken büyük önem taşıyan gerçekler arasındadır.

“Demokratik kalkınma yolunda bir geleceğe talip olan halkımızın umutlarını ve özlemlerini yerine getirmeliyiz. Bunu yapmak için ülkemizde hayatın çeşitli alanlarında gerçek reformlar ve köklü değişiklikler yapmalıyızdiye sözlerini tamamladı.

Halk Devrimi

1991 yılında Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanan Askar Akayev, Cumhurbaşkanı oldu. 2005 yılında, “Lale Devrimi” olarak bilinen bir halk ayaklanması, aynı yılın Nisan ayında Başkan Akayev’i istifaya zorladı. Muhalefet liderleri bir koalisyon kurdu ve Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev’in başkanlığında yeni bir hükümet kuruldu.

6 Nisan 2010′da, hükümetin yolsuzluğuna ve artan yaşam giderlerine karşı bir gösteri sonrasında Talas kasabasında sivil ayaklanma patlak verdi. 7 Nisan 2010′da, huzursuzluk yayıldı ve Bişkek’teki hükümet karşıtı kitlesel protestolar şiddete dönüştü, güvenlik güçleriyle çıkan çatışmalarda 84’den fazla kişi öldü ve yüzlerce kişi yaralandı. Bir geçiş hükümeti kontrolü ele aldı ve Bakiev kısa süre sonra ülkeyi terk etti.
Halk devrimi 2016 yılından beri resmi tatildir.

Kırgızistan Eski Kültür Bakanı TÜRSOY Genel Sekreteri Seçildi

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatında (TÜRKSOY) genel sekreter değişikliği yaşandı. Uzun bir süredir kurumun genel sekreterliğini yapan Düsen Kaseinov’un yerine Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreter Yardımcısı ve Kırgızistan eski Kültür Bakanı Sultan Rayev, TÜRKSOY Genel Sekreteri seçildi.

 

Özbekistan

Özbekistan’dan Ukraynaya Destek

17 Martta Özbekistan Dışişleri bakanı Abdulaziz Kamilov meclis senatosunun olağan genel kurul toplantısında rapor sunumu gerçekleştirdi. Rapor sunumunda  Rusya-Ukrayna savaşına da değindi.

Abdulaziz Kamilov yapmış olduğu konuşmasında Ukrayna çevresinde yaşanan durumların endişe verici olduğunu belirtti. Ve Özbekistan Cumhuriyeti olarak soruna barışçıl bir çözüm bulmaya ve anlaşmazlığı diplomatik yollarla çözmeye kararlı olduklarını ve destek vereceklerini belirtti. Öncelik olarak ateşkesin önemli olduğunu vurguladı.

Özbekistan Cumhuriyeti olarak Rusya ve Ukrayna ile ilişkilerin tarihsel dönemden beri çok yönlü ilişkileri olduğunu söyledi.

Özbekistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov sözlerinin sonlarına doğru Rusya ve Ukrayna ile ulusal çıkarlara dayalı işbirliğini sürdürecektir açıklaması yaptı.

Abdulaziz Kamilov, Özbekistan’ın Ukrayna’nın bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü tanıdığını vurguladı.

Dışişleri Bakanı, “Donetsk ve Lugansk’ı bağımsız cumhuriyetler olarak tanımıyoruz” dedi.

Özbekistan Rusya Ukrayna Savaşının Sosyo-Ekonomik Durumuna Hazırlanıyor

Shavkat Mirziyoyev, Bakanlar Kuruluna, Özbekistan’ın önemli ticaret ortak ülkelerindeki mevcut durumu dikkate alarak, cumhuriyetin her bir sektörü ve bölgesi bağlamında olası tüm olumsuz sosyo-ekonomik sonuçları hafifletmek için ayrıntılı bir özel önlemler Planı hazırlaması talimatını verdi.

Cumhurbaşkanlığı basın sekreterine göre, finansal sistemin istikrarını, işletmelerin istikrarlı işleyişini ve planlanan yatırım projelerinin zamanında uygulanması görevlerine özel önem verildi.

Buna ek olarak, sektör ve bölge başkanları, ihracat teslimatlarının coğrafyasının daha fazla çeşitlendirilmesini hesaba katmak da dahil olmak üzere, nakliye-lojistik ağının güvenilirliğini sağlamak için ek önlemler almakla görevlendirildi.

Özellikle nüfusun sosyal korunmasının sağlanması, yeni işlerin yaratılması ve işsizlerin istihdamının hızlandırılması, ayrıca enflasyonun sürekli izlenmesi ve fiyatlardaki keskin dalgalanmaları önlemek için önleyici tedbirler alınması konularının güçlendirilmesi ihtiyacına özellikle dikkat çekti.

Türkiye İle Özbekistan İlişkilerinin 30. Yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Mirziyoyev Biraraya Geldi

Sovyetlerin dağılmasından sonra 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan eden Özbekistan’ı 16 Aralık 1991’de tanıyan ilk ülkelerden biri olan Türkiye Özbekistan ile arasındaki diplomatik ilişkilerin 30. Yılını kutluyor. Türkiye tarafından Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te Nisan 1992 yılında büyükelçilik açılmıştır.

Jeostratejik konumu, köklü tarihi, kültürel değerleri, ve ekonomik yapısıyla Özbekistan bölgenin kilit konumdaki ülkelerden biridir. Türkiye ile Özbekistan arasındaki ilişkiler çoğu zamanda inişli çıkışlı dönemler yaşamıştır. Ancak uzun yıllar durağan olan ilişkilerin seyri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasım 2016’da Semerkant’a yaptığı ziyaretle değişti.

Semerkand ziyaretinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı karşılayan Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirzoyoyev ile yaptığı görüşmelerde Türkiye-Özbekistan ilişkilerinin canlandırarak yeni bir dönem başlattı. Özbek Cumhurbaşkanı Ekim 2017’de Türkiye’ye yapmış olduğu ziyaret ile 21 yıl aradan sonra en üst düzey Özbek yetkili oldu. Karşılıklı olarak yapılan ziyaretler ilişkilerde hızlı bir ivme kazanarak ekonomik kültürel alanlarda gelişmeler kaydedildi. 2021 yılında 3,6 milyar doları aşan iki ülke arasında ticaret hacmi gerçekleşti.

Günümüzde ise Mart 2022 ayı içerisinde Türk-Özbek ilişkilerinin 30. Yılına ithafen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yapmış olduğu ziyaretler neticesinde yeni ekonomik kültürel ve sosyal alanlarda işbirliği imzaları gerçekleştirildi.

“Türkiye-Özbekistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliğiKonseyi 2. Toplantısının Sonuçlarına İlişkin Ortak Bildiri”, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev tarafından imzalandı.

Türkiye Cumhuriyeti ile Özbekistan Cumhuriyeti arasında “Tercihli Ticaret Anlaşması”nı, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile Özbekistan Başbakan Yardımcısı, Yatırımlar ve Dış Ticaret Bakanı Serdar Umurzakov imza altına aldı.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında “Askeri Çerçeve Anlaşması”, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Özbekistan Savunma Bakanı Bahadır Kurbanov tarafından imzalandı.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında “Hükümlülerin Nakli Anlaşması”nı ve “Adli Bilimler Alanında İşbirliği Mutabakatı”nı, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile Özbekistan Adalet Bakanı RuslanDavletov imzaladı.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında “Ülke Sınırlarından Geçen Taşıtlar ve Eşyalara Dair Ön Bilgi Değişimine İlişkin Protokol”, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile Özbekistan Gümrük Komitesi Başkanı Ekmel Hocamevlanov tarafından imza altına alındı.

Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti İnşaat Bakanlığı arasında “İnşaat Alanında Mutabakat Zaptı”nı, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Özbekistan İnşaat Bakanı Batır Zakirov imzaladı.

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı arasında “2022-2023 Yıllarında İşbirliğine Dair Eylem Planı”na, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile Özbekistan Sağlık Bakanı Behzad Musayev imza attı.

Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Özbekistan Cumhuriyeti İstihdam ve Çalışma İlişkileri Bakanlığı arasında “İşbirliği Mutabakat Zaptı”nı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ile Özbekistan Çalışma ve İstihdam Bakanı Nazım Husanov imzaladı.

Anadolu Ajansı (AA) ile Özbekistan Milli Haber Ajansı (UZA) arasında “İşbirliği Anlaşması”nı, Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Serdar Karagöz ile UZA Genel Müdürü Abusaid Kuçimov imza altına aldı.

Türkmenistan

Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, bir ay önce yeniden aday olmayacağını belirterek ‘gençlerin yönetime gelmesini desteklemek için’ erken seçim kararı aldı. Ancak Berdimuhamedov’un bu adımı muhalefet tarafından ‘taktiksel’ bir adım olarak değerlendirildi. Muhalifler, Devlet Başkanı Berdimuhamedov’un Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcılığı’na getirilen oğlu Serdar Berdimuhamedov’un önün açılması için erken seçim kararının alındığını öne sürdü.

Türkmenistan yönetim şekli yönetim sistemi değişmesine rağmen  yapılan son seçimlerde Türkmenistan eski cumhurbaşkanı Berdimuhammedov seçimlerden önce gençlerin önünü açmak gerekiyor deyip erken seçime giderek yönetimi oğlu Serdar Berdimuhammedova devretti.

Cehennem Kapısının Kapatılması İçin Emir Verildi

Türkmenistan eski cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov 1971’den beri aktif olan Cehennem kapısının kapatılması için görevlilere emir verdi. Berdimuhammedov; Karakum Çölü’nde bulunan ve Cehennem Kapısı olarak bilinen Derveze gaz kraterinde süren yangının söndürülmesini istedi. Yangının çevreye olan etkisinden ve maddi kayıplardan sözden Berdimuhammedov 1971’den beri süren yangının söndürülmesi için uzmanların bir yol bulması gerektiğini söyledi.

Krater çevresinde yaşayan toplumun bu durumdan yeterince etkilendiğini kaydeden Türkmen lider ekonomik durumunun ve toplum sağlığının etkilendiğini ve ekonomik durumu etkilememek ve toplum refahını iyileştirmek için kullanabileceğimiz değerli doğal kaynakları kaybederiz diye sözlerine ekledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkmenistan’ın Yeni Devlet Başkanını Tebrik Etti

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, görüşmede, iki ülke ilişkilerini geliştirecek adımlar ve bölgesel konular ele alındı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, görüşmede, Türkmenistan Devlet Başkanlığı seçim sonuçlarının hayırlara vesile olması temennisinde bulunarak, Türkmenistan’ın yeni Devlet Başkanı olarak seçilmesi dolayısıyla Serdar Berdimuhamedov’a tebriklerini iletti.

Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhammedov yönetiminde örnek bir kalkınma hamlesi gerçekleştiren ülkenin, elde ettiği kazanımları daha da ileri noktalara taşıyacağına inandığını belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, gücünü ortak tarih ve kültürden alan iki ülke ilişkilerinin yeni dönemde de pekişmeye devam edeceğini dile getirdi.

Türkiye Türkmenistan Siyasi İlişkileri

Türkiye, 27 Ekim 1991 tarihinde SSCB’nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden Türkmenistan’ı ilk tanıyan ve Aşkabat’ta ilk Büyükelçilik açan ülkedir. Ülkemiz Türkmenistan’ın tarafsızlık statüsüne destek vermektedir.

Türkmenistan ve Türkiye İşbirliği Antlaşmaları

Erdoğan ve Berdimuhamedov huzurunda iki ülke arasında 8 anlaşma ile ortak bildiri imzalandı. İmzalanan anlaşmalar şu şekilde:

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ile Türkmenistan Televizyon, Radyo ve Sinemacılık Devlet Komitesi Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ile Türkmenistan Devlet Haber Ajansı Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı, Anadolu Ajansı (AA) ile Türkmenistan Devlet Haber Ajansı Arasında İş Birliği Anlaşması, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkmenistan Hükümeti Arasında Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanında İşbirliği Anlaşması, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türkmenistan Türkmen Atları Devlet Birliği Arasında Atçılık Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı, Ortak Türkmen-Türk Genel Eğitim Okuluna İlişkin Mutabakat Zaptı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Türkmenistan Merkez Bankası Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı, İki ülke Dışişleri Bakanlıkları arasında Protokol Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı.

Türkmenistan Gaz ve Petrolü

Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta, “Türkmenistan’ın Gazı ve Petrolü” (OGT-2022) konulu uluslararası yatırım forumu gerçekleştirildi.

Forumda, Türkmenistan gaz ve petrol alanlarındaki sektörünün hızlı gelişimi çeşitlendirilmesi gibi konular ele alındı.

Enerji şirketlerinden 90’a yakın temsilcinin katıldığı foruma, CNPC, SOCAR, Dragon Oil, TAPI, Mitro International, Westport Trading Europe Limited, Haldor Topsoe, NAPECO ve Yug-Neftegaz gibi enerji şirketlerinin temsilcileri de çevrimiçi toplantı ortamında katıldı.

Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov, uluslararası yatırım forumunun ülkenin enerji alanındaki uzmanları ile yabancı ülke iş birlikçileri arasında tecrübe paylaşımına ve gelecekte geniş çaplı iş birliğinin hayata geçirilmesine katkı sağlayacağını vurguladı.

Türkmenistan’ın güneyindeki “Galkınış” gaz sahasında 27,4 trilyon metreküp doğal rezervinin bulunduğu belirtildi.

Uzmanlar, Türkmenistan petrol ve gazının yabancı ülkelere ihracatını ve önemini belirttiler. Türkmenistan’ın dünya üzerindeki en büyük 4. Gaz rezervine sahip ülke olduğu biliniyor.

Kırım

Rus İşgalindeki Kırım’ın Statüsü

Ukrayna’ya bağlı bir yarımada olan Kırım’ın, 18 Mart 2014’te Rusya tarafından işgal edilmişti. O tarihten beri Kırım bölgesi Rusya Federasyonu’na bağlı. Rusya Ukrayna savaşının yaşandığı günümüzde Kırım bölgesi tekrardan statüsü tartışmaya açık hale gelmiştir. Bilindiği üzere 29 Mart tarihinde Rus ve Ukrayna heyetleri İstanbul’da Dolmabahçe sarayı Cumhurbaşkanlığı ofisinde bir araya geldiler. Yapılan görüşmelerde Ukrayna heyeti tarafından Kırım’ın statü durumu tekrardan gündeme alındı. Gündemde Kırım’da tekrardan bir referandum gerçekleştirilmesi ve gerçekleştirilen referandumda çıkacak halk oylama sonucuna göre Kırım’ın Ukrayna ve Rusya tarafına bağlılığı belirlenecekti. Bu konuda Ukrayna parlemonto mecliside çalışmalarını başlatacağı söylendi.

Müzakerelerin sonlanmasının ardından açıklamalarda bulunan Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Danışmanı MıhayloPodolyak şu ifadeleri kullandı:

“Ukrayna tarafından teklif edilen güvenlik garantisi anlaşması şu şekilde uygulanacak: Öncelikle tüm Ukrayna vatandaşlarının söz konusu anlaşmaya ilişkin kendi görüşlerini beyan edecekleri referandum yapılacak. Bundan sonra Ukrayna ve tüm garantör ülkelerin parlamentoları anlaşmayı onaylayacaklar. Yani bu anlaşmanın bizim içingerçekten de birleştirici olması için toplumun desteğini almalıyız.

Kırım konusu anlaşmanın ayrı bir maddesi olacak. Bu maddede, Rusya ve Ukrayna’nın 15 yıllık süreçte Kırım ve Akyar’ın (Sivastopol) statüsüne ilişkin ikili müzakereler yürütmesi kaydedilecek.

Ayrı bir madde olarak Rusya tarafına, bu müzakereler devam ettiği sürece Rusya ve Ukrayna tarafından Kırım konusunu çözmek için askeri güç kullanılmayacağını teklif ediyoruz. Donetsk ve Lugansk bölgeleri meselesi ise Ukrayna ve Rusya Devlet Başkanları arasında yapılacak müzakereler çerçevesinde görüşülecek ayrı bir madde olacak.

Ayrıca Ukrayna heyeti Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 8 ülkeyi garantör ülke olarak görmek istediklerini belirtti.

Rusya ve Ukrayna heyetleri arasında yaşanan görüşmede Kırım statüsünde böylelikler gelişme kaydedilmiş oldu.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)

KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu adada görev yapan Birleşmiş Milletlere (BM) ait barış gücünün adayı terk etmesini istedi. Ertuğruoğlu, Kıbrıs Türkünün adadaki en acı günlerinin barış gücünün adada var olduğu dönem olduğunu hatırlatarak Kıbrıs Türkünün kaybedecek bir şeyinin olmadığını yineledi. Ayrıca Bakan Ertuğruloğlu, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun daveti ile Türkiye’ye gelerek başta Doğu Akdeniz ve Kıbrıs olmak üzere bölgesel ve küresel gelişmelere dair temaslarda bulundu.

Diğer

Cumhurbaşkanı Erdoğan Bulgaristan Başbakanı Petkov’u Kabul Etti

Bulgaristan Başbakanı Kiril Petkov, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmenin ardından Bulgaristan ile Türkiye arasındaki ilişkilerde yeni bir başlangıç ​​yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Antalya Diplomasi Forumu’nun ikinci günündeki temasları kapsamında Başbakan Petkov’u kabul etti.

Başbakan Kiril Petkov, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Antalya’da diplomasi forumunda yaptığı görüşmenin ardından basın mensuplarına yaptığı açıklamada, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile çok yapıcı bir görüşme gerçekleştirdik. Bulgaristan ile Türkiye arasındaki yatırım ve ticareti artırma olasılığına dikkat çekerek ekonomik iş birliğini güçlendirmeyi görüştük” diye kaydetti. Petkov’un ifadesine göre, bu görüşme, Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ilişkilerde yeni bir başlangıcın işaretidir. Görüşmede Bulgaristan’da yaşayan Türklerin dini ve milli hakları konuları da gündeme geldi.

Kosova Cumhurbaşkanı Türkiye İle İlişkilere Değindi

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani Sadriu Türkiye ile Kosova ilişkilerin ticaret hacminin büyüdüğünü ve pozitif yönde seyrettiğini söyledi. Ancak Kosova ve Türkiye ilişkilerinin daha ileriye taşınmasını ve iki ülke arasındaki ilişkileri açısından olumlu olacağını da belirtti.

Osmani, Kosova’nın Türkiye ile iyi ilişkileri sürdürmekle ilgilendiğini de sözlerine ekledi ve Erdoğan’ın Kosova’yı destekleme ve onun yeniden tanınmasına yardımcı olma rolüne övgüde bulundu.

“Türkiye, Kosova’yı destekleyerek NATO içinde çok şey yapabilir” dedi.

Sırbistan ile diyalog hakkında da konuşan Osmani, yalnızca karşılıklı tanımanın bölgede barış ve istikrarı garanti ettiğini, ancak Sırbistan’ın diyalog sürecini engellediğini söyledi.

Kosova’nın başta BM olmak üzere pek çok uluslararası kuruluşa üyeliği, Sırbistan’ın rızası ve Rusya’nın BM Güvenlik Konseyi’nde veto yetkisi olasılığı olmadan neredeyse imkansızdiye belirtti.

Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan Kosova’nın NATO üyeliği hususunda kendilerini destekleyeceklerini belirtti. Erdoğan açıklamalarında; Türkiye önemli bir NATO ülkesi olarak Kosova’nın NATO üyeliğinde yanlış bir şey görmediğini üyelik sürecini desteklemekte kimseden izin beklemediklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan Kosova’nın bağımsızlığını tanımada nasıl davrandıysak NATO üyeliği hususunda da aynı adımları atacaklarını belirtti ve sözlerine ekledi.Kosova Cumhurbaşkanı ülkesinde Türk yatırımcıları daha fazla görmek istediklerini de görüşmelerde sözlerine ekledi. Kosova Cumhurbaşkanı ülkesinde yaşayan Türk nüfusu hakkında da önemli açıklamalarda bulundu.

Kuzey Makedonyaki Seçimlerde Türkler  Yok Sayıldı

31 Ekim 2021 Pazar günü yerel seçimlerin ikinci turu yapıldı. Kuzey Makedonya’da 81 belediye başkanının ve belediye meclis üyelerinin belirlenmesi için yerel seçimlerin ilk turu, 17 Ekim 2021’de gerçekleştirilmişti.

Kuzey Makedonya’daki nüfus sayımı sonuçlarının açıklanmasının ardından ülkedeki üçüncü en büyük etnik grup olan Türkler, sonuçları tanımadıklarını ilan etti. Türkiye Cumhuriyeti’nden de destek gecikmedi.

2 belediyede seçim ileri bir tarihte tekrarlanacak

İkinci turda, bir önceki turda yüzde 50 oy sınırının geçilmediği belediyelerde, en çok oy alan iki aday yarışıyor.

Mavrovo-Rostuşe ile Merkez Jupa belediyelerinde ilk turda seçime katılım oranları belirlenen yüzdeliğin altında kaldığı için bu belediyelerde seçim ileri bir tarihte tekrarlanacak.

Öte yandan Devlet Seçim Komisyonunun (DİK) Debre şehrinde bir oy sandığı için yapılan itiraz sonrası oy kullanma işleminin tekrarlanması kararı sonrası bugün işlem tekrarlanacak. Buradan çıkacak sonuç, Debre şehrinde ikinci tur olup olmayacağını belirleyecek. Seçimde, ilk turda olduğu gibi ilk kez seçmenlerin parmak izlerinin tespit edilmesi için cihazlar kullanılacak.

 

NOT: Aylık Türk Dünyası Raporumuzun PDF formatının her ay düzenli olarak mail adresinize gönderilmesini arzu ederseniz info@akademikarastirma.org mail adresi üzerinden bizimle irtibata geçerek mail listemize isminizi ekletebilirsiniz.